ประยุกต์แนวทางการวิเคราะห์ประสิทธิภาพการใช้ทรัพยากรสำหรับผู้ผลิตรายย่อย: กรณีศึกษาฟาร์มปลานิลระบบ IPRSA Resource Efficiency Assessment Method for Small-scale Producer: Case Study of an IPRS Production for Growing Tilapia

Abstract

การศึกษานี้มีวัตถุประสงค์เพื่อประยุกต์ใช้เครื่องมือในการวิเคราะห์ประสิทธิภาพการใช้ทรัพยากรสำหรับผู้ผลิตรายย่อย โดยประยุกต์ใช้เครื่องมือ Resource Value Mapping (REVAM) ในการประเมินทรัพยากร ซึ่งทรัพยากรที่นำมาประเมินในการศึกษานี้แบ่งออกเป็น 1) ทรัพยากรที่ใช้กับเครื่องจักร 2) ทรัพยากรที่ไม่ใช้กับเครื่องจักรและ Muda Index (MI) ถูกนำมาใช้เป็นดัชนีด้านการเงินที่แสดงให้เห็นการใช้ทรัพยากรไปในกิจกรรมที่ไม่ก่อให้เกิดมูลค่า หรือก่อให้เกิดความสูญเปล่ายิ่ง MI มีค่าสูงยิ่งเป็นการระบุให้เห็นถึงกระบวนการที่ต้องการการปรับปรุงการใช้ทรัพยากร ในกรณีศึกษาการเลี้ยงปลานิลด้วยระบบ In-Pond Raceway System (IPRS) ซึ่งเป็นนวัตกรรมในการเพิ่มผลิต พร้อมลดการใช้น้ำด้วยระบบหมุนเวียนน้ำ และกำจัดตะกอน แต่ระบบนี้จำเป็นต้องใช้พลังงานไฟฟ้าตลอด 24 ชั่วโมงในการดำเนินการ ผลจากการศึกษาพบว่า กระบวนการเตรียมบ่อเป็นกระบวนการที่มีค่า MI สูงที่สุด โดยเกิดจากกิจกรรมที่มีการใช้น้ำมันในการขุดบ่อ มูลค่าของน้ำมันที่สูญเสียไปมีมากถึงร้อยละ 52 ของค่า MI ทั้งหมดที่เกิดขึ้น เครื่องมือ REVAM สามารถประเมินประสิทธิภาพการใช้ทรัพยากรที่ไม่ได้ใช้กับเครื่องจักรร่วมด้วยได้ เนื่องจาก REVAM ให้ความสำคัญกับทรัพยากรที่สูญเสียไป (Resource-waste) ถึงแม้จะพัฒนามากจากแนวคิดลีนแต่แตกต่างจากแนวคิดลีนที่ให้ความสำคัญกับเวลาที่สูญเสียไปกับกิจกรรมที่ไม่ก่อให้เกิดมูลค่าและเกิดความสูญเปล่า (Time-waste) พร้อมนำเสนอมุมองในการพิจารณาแนวทางการปรับปรุงการใช้ทรัพยากรที่เจาะจงมากขึ้นจากการนำทรัพยากรที่ไม่ได้ใช้กับเครื่องจักรมาร่วมวิเคราะห์เพื่อความยั่งยืนในการผลิตและบริโภคต่อไป

The purpose of this study was to apply a resource efficiency assessment tool for small-scale producers by applying the method called Resource Value Mapping (REVAM) to assess energy/resources consumption. The resources to be assessed in this study are divided into 1) machine resources 2) non-machine resources. An efficiency indicator, the Muda Index (MI), is proposed to quantitatively support the identification of criticalities related to the use of resources in non value-added and wasted activities. The case study of raising tilapia with an In-Pond Raceway System (IPRS), which is an innovation to increase fish production and reduce water consumption with water circulation and sediment removal systems. However, one of the challenges of running this system is the 24/7 electrical energy consumption. The results of the study revealed that the process with the highest MI value was the pond preparation process caused by consuming diesel in digging wells activity, which generates up to 52% of the total MI generated. The REVAM tool can also assess the efficiency of non-machine resources because REVAM focuses on resource-waste, although much developed from the Lean concept that focuses on time-waste. Moreover, a specific way to improve the use of energy/resources from the assessment of non-machine resources is proposed for responsible consumption and production.